Het verzamelen van data, deze visueel inzichtelijk maken en reacties ontlokken.
Carlo de Gaetano – Onderzoeker bij het lectoraat visual methodologies.
Als je onderzoek doet naar een maatschappelijk onderwerp kun je in kaart brengen wat er op sociale media wordt geplaatst over dit onderwerp en dat inzichtelijk maken voor participanten met bijvoorbeeld een image wall (zie afbeelding 1), video stacks en/of een word cloud (zie afbeelding 2).
Met deze visuele uitingen van de data kun je tijdens een noticing session je participanten gemakkelijk jouw data laten analyseren en verbanden laten zoeken. Dit proces kan verrassende inzichten opleveren over het onderwerp.
Het doel van de methode is om eerst een dataset te verzamelen (met Zeeschuimer) en deze vervolgens inzichtelijk, en visueel aantrekkelijk te maken met 4CAT, zodat je visuals kunt laten analyseren door participanten tijdens een noticing session. Aan de hand van de inzichten van de participanten kun je conclusies trekken over het onderwerp.
De methode is het beste op te delen in drie fases: de eerste fase is het verzamelen van een dataset en het visueel maken ervan. De tweede fase is de noticing session laten doen en de derde fase is het verwerken van de verkregen inzichten.
Voor het verzamelen van de visuele data wordt gebruik gemaakt van de browser extensie Zeeschuimer (is alleen te downloaden op Firefox) en analyse programma 4CAT (Capture and Analysis Toolkit). Om 4CAT te kunnen laten werken is het van belang dat je ervoor zorgt dat je Docker op je pc hebt gedownload en er een account hebt aangemaakt.
Na de installatie open je Zeeschuimer en activeer je het type data dat je wilt verzamelen (bijv. TikTok-video’s). Ga vervolgens naar de websites waarvan je data wilt verzamelen.
Zoek naar specifieke hashtags of termen die passen bij je onderzoeksvraag. Dit is een essentieel onderdeel: door gericht te zoeken (bijv. #klimaatactie) en je zoektermen stap voor stap aan te passen (bijv. #klimaat of #zeespiegel), ontdek je welke invalshoeken het meest relevant zijn voor je doelgroep. Het doel is om een dataset te creëren die iets bijzonders laat zien, zoals dominante argumenten of onverwachte patronen.
Als je TikTok-video’s wilt verzamelen, ga je naar TikTok en scroll je door de zoekresultaten. Let op: Zeeschuimer slaat automatisch alles op waar je langs scrollt—zorg dus dat je alleen content bekijkt die voor je onderzoek nuttig is. Scroll je per ongeluk te ver of zie je irrelevante video’s? Geen probleem: in 4CAT en Zeeschuimer kun je later ongewenste data verwijderen.
Na het verzamelen plak je onderaan in Zeeschuimer de 4CAT dataset URL en druk je op “Send to 4CAT”. De data wordt nu als dataset opgeslagen in 4CAT. Binnen 4CAT kun je de data filteren, vervormen of visualiseren met tools zoals:
Na het verzamelen en visueel maken van de dataset is het tijd dat je een participant naar de data gaat laten kijken. Dit doe je door middel van een noticing session, deze kun je op verschillende manieren faciliteren. Je kunt bijvoorbeeld de visuele data voor ze neer leggen en vragen wat ze erbij voelen en wat ze zien (zie afbeelding image wall + sticky notes (aantekeningen)). Of je laat ze de image wall of woordspin uitpluizen en aantekeningen erbij maken. Je kunt er ook voor kiezen om ze naar de data te laten kijken en ze er vervolgens zelf een verbeelding bij te laten maken. Ook let je tijdens de sessie goed op de houding van je participant tegenover de data. Schrikt de persoon of wordt de persoon er erg blij van, dan kan dat ook interessant zijn voor je onderzoek. Je kunt je participant een vraag stellen of een stelling geven over je onderwerp/ onderzoek zodat ze gericht kunnen kijken naar de visuele data, maar dat hoeft niet. De noticing session kun je dus als onderzoeker zo invullen dat het nuttig is voor je eigen onderzoek, er is geen vaste vorm voor. Voor inspiratie over dit aspect van het onderzoek kun je ook de webpost Designerly Interview bekijken.
Na de noticing session, kun je de verkregen inzichten van de participanten verwerken en analyseren. Zo kun je bijvoorbeeld de diverse data naast elkaar leggen om te zien of er gelijkenissen zijn of grote verschillen. Ook kun je met collega’s of anderen praten over je uitkomsten in de vorm van een pitch, discussie of marktopstelling (zie de afbeelding hiernaast). Dit kan een interessant inzicht geven of een mogelijkheid voor een iteratie slag binnen je onderzoek.
Het downloaden en installeren van de programma’s duurt ongeveer een uurtje afhankelijk van hoe soepel het installeren verloopt, aangezien je ook in de terminal (command prompt, CMD) van je pc moet zijn en niet iedereen daar even goed mee overweg kan. Er is wel een handleiding en een video waarin alle stappen worden uitgelegd.
Vervolgens moet je een dataset verzamelen met de extensie Zeeschuimer. Dit duurt zo lang als je zelf doet over het zoeken op TikTok of andere platformen. Als je dit secuur doet ben je er wel 15 tot 60 minuten aan kwijt.
Na het downloaden en verzamelen van een dataset is het tijd om dit visueel te maken door bijvoorbeeld een image wall, video timeline of woordweb. Het aanmaken van deze dingen duurt een zeker een aantal minuten, dus in totaal ben je daar denk ik een half uurtje tot uurtje aan kwijt.
De noticing session met je participanten duurt zo lang als deze erover doen om te analyseren, dus dat kan 30 minuten per persoon zijn maar ook 2 uur. Het ligt ook aan hoe je de noticing session hebt opgezet, alleen analyseren duurt bijvoorbeeld minder lang dan er ook bij tekenen.
Er worden video’s of foto’s verzameld in een dataset. Van de dataset ook een visuele uitwerking, maar ook de verkregen inzichten van de participanten. Dit kan tekstueel zijn, maar ook visueel.
Deze methode is vrij complex om mee te werken. Vooral de installatie van Zeeschuimer en 4CAT vraagt technische basiskennis, omdat het geen commerciële software is met een gebruiksvriendelijke installer. Ook het omzetten van ruwe data naar visuele voorbeelden (zoals image walls of video stacks) kan abstract aanvoelen voor beginners. Een duidelijke handleiding is daarom essentieel om deze stappen te vereenvoudigen. Het data ophalen bij participanten is ook niet eenvoudig om te ontwerpen, uit te voeren en te analyseren.
Visual Methodologies
Visual Methodologies #2
Exploring Imaginaries
Workshop “Creating Future Climate Imaginaries”
Designerly Interview
Digitalmethodsinitiative. (z.d.). Installing 4CAT. GitHub. https://github.com/digitalmethodsinitiative/4cat/wiki/Installing-4CAT
Visual Methodologies Collective | The Visual Methodologies Collective is a research group specializing in visual and digital research for social and cultural issues. (z.d.). https://visualmethodologies.org/
Digitalmethodsinitiative. (z.d.-a). GitHub – digitalmethodsinitiative/zeeschuimer: A browser extension to collect social media data with. GitHub. https://github.com/digitalmethodsinitiative/zeeschuimer
Visual Methodologies #2 – Creative research. (z.d.). https://www.creativeresearch.nl/visual-methodologies-2/
Vera van Vloten en Furkan Tura
